Kiedy szukałem pomocy w internecie, nie mogłem trafić na nic dobrego - albo przestarzałe informacje albo ludzie radzili “kłamcie wszystkim lekarzom!” czego kompletnie nie uznaję i czego nigdy bym sam sobie nie zrobił. Osoby, do których pisałem mnie olewali, ledwo złapałem kontakt do jednej osoby, a i tak później, weryfikując wiedzę z rzeczywistością, mocno się rozczarowałem.
Lifyen
Opisuje tutaj mocno swoje doświadczenia i drogę wraz z osobistymi wskazówkami.
Jeśli szukacie bardziej ogólnego i POTEŻNIE ROZBUDOWANEGO (i cudownie poprawionego pod względem stylistycznym!) materiału, bez moich osobistych doświadczeń to bardzo zachęcam Was do odwiedzenia strony www.transfuzja.org i zerknięcie na tekst "Proces tranzycji w Polsce" który pisałem wraz z Emilią na stronę Fundacji. Jest on moim zdaniem o wiele lepszy niż ten mój tutaj.
Mój poprzedni tekst o Tranzycji w Polsce zatytułowany "Diagnostyka transseksualności" dostępny na fanpage Angry Trans mocno zdezaktualizował się przez te 3 lata i bardzo chciałem zostawić tutaj na stronie coś nowszego. Dlatego pomimo istnienia świetnego tekstu Fundacji nie chciałem całkowicie rezygnować ze swojego.
Abyście mogli jak najlepiej zrozumieć pojęć użytych w tekście musicie znać te określenia i słowa:
Tożsamość płciowa - indywidualne i wewnętrzne poczucie swojej płci. Zgodnie z stanowiskiem specjalistów tożsamości płciowej nie da się zmienić a wszelkie metody konwersyjne są uznawane za nieskuteczne i nieetyczne [Stanowisko Polskiego Towarzystwa Seksuologicznego: https://pts-seksuologia.pl/sites/strona/83/stanowisko-pts-ws-sytuacji-spolecznej-zdrowotnej-i-prawnej-osob-transplciowych ].
Płeć przypisana/nadana przy urodzeniu - płeć przypisana na podstawie oglądu genitaliów, nie jest to synonim popularnie błędnego określenia płci biologicznej. Płeć biologiczna to określenie na zestaw cech płciowych drugiej osoby które mogą być bardzo różne w swoich klasyfikacjach. Nie używamy takich błędnych i nieprecyzyjnych określeń jak "biologiczne kobiety" czy "biologiczni mężczyźni" na inne osoby. Jeśli chcemy powiedzieć o czyjejś płci nadanej przy urodzeniu to mamy na to idealne i perfekcyjne określenie a jest nim... Płeć przypisana/nadana przy urodzeniu. Może się zdarzyć, że genitalia nie będą jednoznacznie wskazywać na jedną z dwóch klasyfikacji - więcej o interpłciowości można przeczytać u Fundacji Interakcja: https://www.interakcja.org.pl/ .
Transpłciowość - Tożsamość płciowa inna niż płeć przypisana przy urodzeniu.
Cispłciowość - Tożsamość płciowa taka sama jak płeć przypisana przy urodzeniu.
Binarne tożsamości płciowe - kobieta i mężczyzna.
Niebinarność - tożsamość płciowa inna niż kobieta i mężczyzna.
Dysforia płciowa - odczuwanie cierpienia i dyskomfortu związanego z rozbieżnością pomiędzy tożsamością płciową a cielesnymi cechami płciowymi i/lub sytuacjami społecznymi. Może dotyczyć kilku konkretnych elementów, a nie tylko i wyłącznie całego ciała.
Euforia płciowa - odczuwanie szczęścia, zadowolenia i poczucia zgodności między płciowymi elementami cielesnymi i/lub sytuacjami społecznymi a tożsamością płciową (możemy ją odczuwać np. wówczas, gdy ktoś zwraca się do nas naszym imieniem i prawidłowo odmienia czasowniki).
Nie zmiana płci -> mówimy korekta płci, tranzycja. Nie zmieniamy swojego ciała na inne - poprzez elementy korekty dostosowujemy płciowe aspekty naszego ciała by były zgodne z odczuwaną płcią. Tranzycja nie jest szybkim i nagłym procesem co sugeruje i jest kojarzone ze słowem "zmiana". Również nie zmieniamy magicznie naszego ciała i "nie urodziliśmy się w złym ciele" - to dalej nasze ciało, ale z korektą.
Więcej słów znajdziecie tutaj: Słowniczek, polecam również słowniczek Fundacji Trans-Fuzja.
W Polsce korekta płci, zarówno prawna jak i medyczna na obecną chwilę nie jest w żaden sposób wystandaryzowana. Do niektórych elementów korekty wymagana jest specyficzna dokumentacja, a do niektórych nie.
Na osobistych przykładach:
- Endokrynolożka zanim rozpoczęła terapię hormonalna chciała dokument od lekarza prowadzącego że można taką terapię rozpocząć, w innym przypadku lekarze mogą wymagać opinii seksuologicznej. Powinniście zostać poinformowani czego wymaga lekarz do rozpoczęcia przed wizytą.
- Chirurg robiący mastektomię, rekonstrukcję klatki piersiowej wymagał opinii seksuologicznej.
Nie ma potrzeby robić wszystkich możliwych elementów korekty!
Kiedyś panowało przekonanie, że osoba transpłciowa musi zrobić wszystkie możliwe operacje, zabiegi i być na terapii hormonalnej. Elementy korekty dobierane są przez osobę transpłciową indywidualnie na podstawie potrzeb, dysforii płciowej i euforii płciowej - nie zaś na podstawie stereotypowych i przestarzałych wymagań lekarskich. Osoba transpłciowa powinna mieć możliwość świadomego decydowania o tym, jak ma wyglądać tranzycja, zgodnie z potrzebami i oczekiwaniami, przy poinformowaniu przez towarzyszącym w tym specjalistów o możliwych następstwach poszczególnych procedur medycznych - takie rozwiązanie nazywane jest modelem świadomej zgody.
Na osobistym przykładzie:
Nie odczuwam dysforii płciowej związanej z genitaliami więc nie wykonuje operacji związanej z genitaliami. To nie sprawia że jestem nagle mniej transpłciowy czy jakiś gorszy - to po prostu moja osobista decyzja (a raczej jej brak) wobec mojej własnej korekty płci.
Nie ma żadnej zasady co do wieku, w którym uświadamiamy sobie, że jesteśmy osobami transpłciowymi. Niektórzy manifestują to od dzieciństwa, inne osoby odkrywają że coś takiego istnieje później i dopiero wtedy zaczynają rozumieć swoje emocje pod tym względem.
Mając ukończone 18 lat można samemu umawiać wizyty u osób specjalistycznych.
Poniżej 18 lat:
Nieletni (16-18) - wymagana jest zgoda rodziców.
Poniżej 16 - trzeba przyjść z rodzicami.
Na osobistym przykładzie:
Moim zdaniem byłem wychowywany neutralnie płciowo - nie potrzebowałem walczyć o jakieś stereotypowe zabawki czy ubiór. Dopiero przy szkole i ubraniu galowym walczyłem o spodnie pokazując zdjęcia kobiet w garniturach. O swojej transpłciowości zacząłem rozmyślać gdy poznałem to słowo, gdy Anna Grodzka pojawiła się w mediach. Jednakże wtedy bardziej było to "może mnie to dotyczy, a może nie, zobaczymy za jakiś czas" . Ostatecznie swojej transpłciowości byłem pewien jakieś 5 lat po tym zdarzeniu, gdy skończyłem studia.
Osoby transpłciowe mogą wyrażać siebie w różny sposób - odmiany czasowników używany rodzaj gramatyczny (tak zwane potocznie zaimki), wygląd (fryzura, ubrania, makijaż, zarost bądź jego brak), sposób mówienia, gesty… Wszystko to składa się na elementy ekspresji płciowej. W naszym społeczeństwie kojarzone są one stereotypowo z jedną z binarnych dwóch płci (np. kolor różowy kojarzony jest z kobietami, a niebieski z mężczyznami). Osoby transpłciowe, w tym i niebinarne, są różne i w różny sposób mogą wyrażać siebie poprzez ekspresję płciową - nie zawsze zgodnie ze społecznymi stereotypami. Również i osoby niebinarne nie mają jednej wspólnej ekspresji płciowej - są to ekspresję bardzo różnorodne, mogą być binarne i stereotypowe, a mogą być całkowitym zaprzeczeniem norm społecznych.
Wiele osób transpłciowych odkrywanie siebie zaczyna właśnie od eksperymentowania ze swoją ekspresją płciową, od tak zwanej tranzycji społecznej (czyli używanie innego imienia niż to nadane przy urodzeniu, używanie innych form gramatycznych). To bardzo ważne aby tworzyć i dbać o bezpieczne przestrzenie na odkrywanie siebie ponieważ to one mogą wywołać euforię płciową. Warto tu dodać ze tranzycja społeczna nie ma związku z hormonami, zabiegami i operacjami. Jest w pełni odwracalna. Jeśli ktoś robił tranzycję społeczną i z różnych powodów wrócił do poprzedniej ekspresji płciowej, imienia i odmian czasowników to nie wyśmiewajcie i nie dokuczajcie takiej osobie! Odkrywanie siebie to proces i nie ma nic złego w tym że ktoś odkrył siebie jako osoba transpłciowa czy cispłciowa.
Passing jest określeniem które ciężko przetłumaczyć na język polski. Jest to określenie na to, czy społeczeństwo odbiera nas zgodnie z naszymi oczekiwaniami. Na przykład: jeśli dążymy do męskiego passingu i osoba obsługująca w sklepie powie do nas "Co dla pana?" oznacza to, że mamy passing.
W Polsce nie ma żadnych oficjalnych standardów jak powinna wyglądać droga osoby transpłciowej w tranzycji, ale utarło się, że osoby transpłciowe robią opinie seksuologiczną która wymaga dodatkowo opinii psychologicznej i psychiatrycznej. W Polsce działa ICD-10 i transpłciowość jest tam w kategorii zaburzeń identyfikacji płciowej (kod F.64). W najnowszym ICD-11 temat transpłciowości został wpisany w rozdziale dotyczącym zdrowia seksualnego, gdzie wymienia się niezgodność płciową u osób nastoletnich i dorosłych oraz niezgodność płciową u dzieci. Więcej można o tym przeczytać tutaj: https://www.facebook.com/FundacjaTransFuzja/posts/10161829710665319
Osoby specjalistyczne mogą wymagać różnych badań - jeśli nie wiecie dlaczego jakieś badanie jest wymagane to najlepiej będzie zapytać dlaczego wymagane jest konkretne badanie.
Sposób działania osób specjalistycznych jest różny - niektórzy lekarze będą polegać na starych standardach, wymagać niebezpiecznego testu realnego życia, nie uznawać niebinarności, a do innego będzie można spokojnie iść będąc osobą niebinarną, mając nie stereotypową ekspresję płciową i otrzymać wiedzę o aktualnych standardach opieki nad osobami transpłciowymi.
Jeśli sposób działania lekarza komuś nie odpowiada to można zmienić lekarza na innego.
Dobry specjalista uszanuje Twoje imię i formy jakich używasz (czyli nie będzie misgenderował). Dobry specjalista nie zmusi Cię do testu realnego życia. Dobry specjalista poinformuję Cię o konsekwencjach związanych z elementami korekty (czyli np. nieodwracalne efekty terapii hormonalnej). Dobry specjalista nie będzie podważał Twojej tożsamości płciowej ze względu na Twoją orientację. Dobry specjalista wie, że orientacja nie ma związku z tożsamością płciową. Dobry specjalista nie będzie podważał Twojej tożsamości płciowej ze względu na ekspresję, hobby, jakiekolwiek stereotypowo-płciowe elementy jak np. kolor skarpetek.
Więcej można przeczytać w Zaleceniach Polskiego Towarzystwa Seksuologicznego dotyczące opieki nad zdrowiem dorosłych osób transpłciowych - jest to stanowisko ekspertów: http://www.psychiatriapolska.pl/uploads/onlinefirst/Grabski_PsychiatrPolOnlineFirstNr187.pdf
Kiedy przeglądam spisy lekarzy z czasem dostrzegam jak bardzo potrafią być przestarzałe. Zdarza się, że z czasem są już nieaktualne, osoby przestają zajmować się sprawami transseksualnymi, albo po prostu spis zawiera osoby niesprawdzone które transpłciowością zajmować się nie powinny.
Najlepiej byłoby zapytać osób trans z Waszych okolic do kogo chodzą i kogo polecają. Można pytać na grupach transowych organizowanych w okolicy albo na grupach internetowych ( https://www.facebook.com/groups/transpomoc )
Takie spotkania można znaleźć np. organizowane przez Transfuzje: http://transfuzja.org/pomoc .
Mapa polecanych specjalistów:
https://www.google.com/maps/d/u/3/view?mid=1H6uOjAMXq1hfVfF-bHXgd6h8JhGpWh3k
Opinie seksuologiczne (zwane tez niekiedy diagnozami seksuologicznymi) wydawane są przez lekarzy ze specjalizacją seksuologiczną. Na takiego lekarza mówi się też lekarz prowadzący ponieważ taka osoba specjalistyczna będzie “mentorem” podczas całego procesu tranzycji. Lekarz prowadzący powinien przedstawić na pierwszej wizycie jak może wyglądać proces tranzycji. Po zrozumieniu potrzeb osoby transpłciowej lekarz skieruję na badania tłumacząc po co je robi, a także skieruje na terapię hormonalną jeśli osoba transpłciowa jej chce. W zależności od tego w jaki sposób chcecie przejść tranzycje, lekarz skieruje Was na operacje i wypisze Wam opinię do sądu, potrzebną do uzgodnienia danych metrykalnych.
Lekarz może mieć dodatkową specjalizację (np. psychiatryczną, ginekologiczną, andrologiczną, endokrynologiczną…) więc można umówić się do takiego lekarza na NFZ. Seksuolog nie jest refundowany ale psychiatra czy endokrynolog już tak. Idąc do lekarza seksuologa z specjalizacją psychiatryczną omijamy etap robienia opinii psychiatrycznej.
Opinia ta może być wymagana przez innych specjalistów (np. przez endokrynologa do wypisania hormonów) lub przez sąd.
Czasami lekarz prowadzący prosi o zrobienie życiorysu - oszczędza to nie tylko pieniądze, ale i częstotliwość wizyt. Jeśli potrzebujecie wskazówek odnośnie pisania życiorysu możecie je znaleźć tutaj: Jak napisać życiorys?
❗ Jeśli nie ma stałego poczucia tożsamości, to specjaliści nie powiedzą kim ktoś jest. Mogą wyjaśniać czym jest transpłciowośc, niebinarność, nonkomnformizm płciowy, tranzycja, ale osoba specjalistyczna będzie dążyła do tego aby osoba sama odkryła i uświadomiła sobie kim jest. Nie idźcie do diagnosty z nastawianiem "on mi powie kim jestem", nastawcie się na "on mi pomoże odkryć siebie".
❗ Nie kłamcie lekarzom! Osoby specjalistyczne chcą pomóc osobom transpłciowym, a jeśli diagnostyka będzie opierać się na kłamstwie, to nie będzie ona prawidłowa. Jeśli Wasza diagnostyka będzie opierać się na kłamstwie, to będziecie również okłamywać samych siebie. Skutkiem takich działań może być późniejsza detranzycja związana z na przykład: pomyleniem transpłciowości z gender nonconforming, nieznajomość zjawiska niebinarności, kłamstwa odnośnie dysforii płciowej i robienie niechcianych operacji. Jeśli przeczytaliście gdziekolwiek jakieś porady “kłamcie, mamy odpowiedzi na pytania o testy”, to możecie spokojnie uznać taką stronę/forum/osobę za stracone i nie czerpać już z nich informacji.
❗ Jeśli nie rozumiecie, dlaczego któreś badanie jest potrzebne, zapytajcie o to swojego lekarza.
Opinie psychologiczne wykonuje psycholog, można wykonywać ją na NFZ po uzyskaniu skierowania do psychologa (np. od lekarza rodzinnego).
Opinie psychiatryczną wystawia lekarz z specjalizacją psychiatryczną, zazwyczaj wystarcza jedna wizyta. Taka opinia to dokument o braku zaburzeń lub zaburzeń pod kontrolą specjalistyczną które nie przeszkadzają w tranzycji.
Endokrynolożka, Endokrynolog jest osobą specjalistyczną od hormonów. Osoba o specjalizacji endokrynologicznej będzie ustalała dawkę hormonów oraz monitorowała Wasze zdrowie. Endokrynolog zleca badania krwi i hormonów - przed pierwszą wizytą dobrze jest się dowiedzieć jakie badania są wymagane i zrobić je przed wizytą. Zaburzenia hormonalne takie jak niedoczynność tarczycy lub hashimoto nie są przeszkodą w terapii hormonalnej zastępczej - po uregulowaniu tego typu problemów specjalista endokrynologii rozpoczyna płciową terapię hormonalną zastępczą.
W przypadku, jeśli osoba ma jakieś zaburzenia psychiczne, powinna być odpowiednio przygotowanaS psychicznie do procesu tranzycji przez lekarza, a zaburzenie powinno być “pod kontrolą”. Nie stresujcie się, że nie przejdziecie tranzycji przez jakieś zaburzenia - po prostu może to potrwać dłużej i będzie bardziej monitorowane przez specjalistów. Najważniejsze to być w stabilizacji psychicznej i emocjonalnej podchodząc i przechodząc przez proces tranzycji. Jest to zalecone ze względu na to, że proces tranzycji nie jest czymś prostym i łagodnym, np. może pogorszyć stany depresyjne jeśli osoba jest niecierpliwa wobec efektów.
Prawdopodobnie zostaniecie skierowani od lekarza prowadzącego na różne badania i do innych specjalistów, ale których możliwe, że odwiedzicie raz, albo będziecie widzieć co rok. Badania są robione aby sprawdzić czy nie trzeba zająć się jakimiś innymi chorobami przed włączeniem terapii hormonalnej (np. niedoczynność tarczycy).
Przedstawię badania które robiłem ja w 2018 roku, ale to kwestia indywidualna, zależą one od lekarza prowadzącego i nie koniecznie będzie chciał robić wszystko co jest tu rozpisane, wiele z tych badań robiłem z własnej woli i sam prosiłem o skierowanie na nie.
Kariotyp - określenie płci chromosomowej,
USG jamy brzusznej i nadnerczy,
EEG,
Rezonans magnetyczny - w zależności od lekarza może być to sam ośrodkowy układ nerwowy lub inne,
Badanie ginekologiczne.
Badania i wizyty
Co zdecydowanie nie ominie trans mężczyzn i będzie się jeszcze przewijało przez ich życie to na pewno ginekolog. Tym bardziej trzeba będzie pilnować wizyt kontrolnych i dbać o swoje zdrowie, ponieważ zmiany hormonalne potrafią różnie reagować na organizm człowieka. Zdaję sobie sprawę, że wielu trans mężczyzn będzie bardzo przeżywać taką wizytę, dla niektórych może to być nawet pierwsza taka wizyta, a tu już trzeba się ujawniać. Polecam od początku znaleźć sobie wspierającego i akceptującego ginekologa, by potem już mając brodę, głęboki głos i będąc już chociażby po pierwszej operacji iść do kogoś, kto będzie zapoznany z Waszą sprawą. Tak, powinniście chodzić do ginekologa po uzgodnieniu danych na kontrolne wizyty. Zawsze stawiajcie swoje zdrowie wyżej niż cokolwiek innego. W przypadku trans kobiet będą to obowiązkowe wizyty u urologa.
Jeśli nie rozumiecie, dlaczego któreś badanie jest potrzebne, zapytajcie o powód swojego lekarza prowadzącego.
Zdarza się, iż lekarze prowadzący diagnostykę lub psycholog poproszą Was o napisanie życiorysu. Możliwe, że sami dadzą pytania lub jedynie powiedzą, by przynieść życiorys na następną wizytę. Przedstawiłem Wam kilka wskazówek: jakie aspekty poruszyć, co napisać, co zawrzeć (o ile oczywiście chcemy w ogóle pisać życiorys) w osobnym poście.
Strona: Jak napisać życiorys?
FB: https://www.facebook.com/AngryTrans/photos/362204687618640/
Kiedyś większość lekarzy wymagała, aby osoba już jakiś czas funkcjonowała w społeczeństwie w płci z którą się utożsamia. Uznaję się takie metody za szkodliwe i niebezpieczne. Wymaganie takiego testu jest odbierane jako coś negatywnego. Nie każdy jest gotowy żyć od razu w danej roli ze względu na stres mniejszościowy i obawę przed reakcją środowiska. Zmuszanie do czegoś takiego może doprowadzić do przemocy ze strony otoczenia. Jeśli ktoś wymaga od Was testu realnego życia to oznacza że nie jest dobrym specjalistą i może zrobić Wam krzywdę.
Jeśli zależy Wam na sprawdzeniu jak się Wam funkcjonuje w danej ekspresji płciowej, z nowym imieniem lub innymi zaimkami niż wcześniej używane to proponuję Wam byście znaleźli sobie bezpieczną przestrzeń: grupy na facebooku, grupy wsparcia rzeczywiste, gry, roleplaye, serwery discorda, grupy zaufanych przyjaciół.
To nie jest równe testowi realnego życia! Stałe poczucie tożsamości to po prostu odczuwanie swojej płci które utrzymuję się już przez jakiś czas - jeśli ktoś jest ciągle niepewny, co wizytę zmienia zdanie i dopiero się odkrywa to lepiej dać takiej osobie czas niż popełnić błąd (może się okazać, że osoba jest niebinarna, nonkonformistyczna płciowo, albo dysforia płciowa nie wskazuje na potrzebę hormonów lub operacji by czuć się dobrze). Specjaliści według zalecanych standardów chcą minimum 6-miesięcznej udokumentowanej obserwacji czy poczucie tożsamości jest stałe zanim skierują kogoś na terapię hormonalną.
Nonkonformizm płciowy - nie wpasowywanie się w kulturowe i płciowe stereotypy. Dotyczy dzieci i dorosłych, zarówno osób cispłciowych, jak i transpłciowych. Na przykład: Krótkie włosy u dziewczyn, pomalowane paznokcie u mężczyzn, nie zgadzanie się na patriarchalną rolę kobiety przy tak zwanych "garach i dzieciach". Zdarza się, że osoby mylą nonkonformizm płciowy z transpłciowością pod względem definicji.
Np. to że kobieta woli krótkie włosy zamiast długich i nie uznaję tradycyjnej roli kobiety w społeczeństwie nie sprawia że jest transpłciowym mężczyzną - transpłciowość to wewnętrzne odczucie płci.
Pierwszy krok to wybór i umówienie się do lekarza prowadzącego. W zależności od specjalizacji lekarza prowadzącego, można się jeszcze umówić od razu do psychologa i psychiatry (ale jeśli Wasz lekarz prowadzący jest psychiatrą to nie musicie się już osobno umawiać do psychiatry). Określcie plan działania z lekarzem, róbcie badania i pamiętajcie, że tranzycja jest procesem długotrwałym ,przez który powinno się przejść w stabilizacji emocjonalnej i psychicznej.
Moja tranzycja była pełna badań których sam chciałem - mam niedoczynnośc tarczycy i hiperprolaktynemię więc zależało mi by do terapii hormonalnej podejść w pełnej stabilności zdrowotnej (więcej mówię o tym tutaj). Jestem osobą która chciała przejść tranzycję bez jakichkolwiek kłamstw z mojej strony więc wybrałem specjalistę otwartego i z najbardziej aktualną wiedzą odnośnie transpłciowości (Moim Lekarzem prowadzącym był Lek. Dr n. med. Bartosz Grabski, psycholożką mgr. Marta Dora, moją endorkynolożką jest Dr n. med. Malgorzata Trofimiuk-Müldner).
W moim przypadku nie było potrzebne badanie dna oka, pola widzenia czy RTG głowy, ale podczas badania USG nadnerczy zauważono nieprawidłowości i skierowano mnie dodatkowo na tomografię nadnerczy, aby wykluczyć wszelkie guzki, gruczolaki i inne choroby nadnerczy. Również ze względu na moje problemy endokrynologiczne (niedoczynność tarczycy) został wykonany rezonans przysadki mózgowej, który wykrył mikrogruczolaka związanego z moim wysokim poziomem prolaktyny - hiperprolaktynemia. Niedoczynność tarczycy i hiperprolaktynemia, jeśli są pod kontrolą lekarza, a hormony są stabilizowane, nie stanowią przeszkody do terapii hormonalnej odnośnie tranzycji.
HRT (hormone replacement therapy), HTZ (Hormonalna terapia zastępcza) - przyjmowanie hormonów.
Leki hormonalne w Polsce przepisywane są na receptę - oznacza to, że przepisać może je tylko i wyłącznie lekarz. Nie mamy wystandaryzowanych procesów z tym związanych dlatego w chwili obecnej najlepiej jest wybrać lekarza endokrynologii i zapytać jakiej dokumentacji i badań wymaga. Po dostarczeniu wymaganych dokumentów lekarz rozpoczyna terapię hormonalną. Przypominamy że specjalizacja endokrynologiczna odpowiada za leczenie hormonalne. Robienie regularnych badań będzie niezbędne w celu ustalenia jak najlepszej dawki dla naszego organizmu.
W Polsce nie każda osoba specjalizacji endokrynologicznej podejmie się leczenia dysforii płciowej u osoby transpłciowej dlatego warto zapytać inne osoby transpłciowe o polecanych specjalistów. Możecie skorzystać z mapki specjalistów tworzonej przez osoby transpłciowe.
Coś co słyszę i widzę bardzo często to: kiedy, jak, gdzie, za ile, w jaki sposób czekać najkrócej, jak dostać najszybciej… Czyli moim zdaniem podstawowa błędna droga odnośnie procesu tranzycji. Proces tranzycji nie zaczyna się od hormonów, a od psychoedukacji i uzyskania własnej wewnętrznej pewności tego kim się jest, zrozumienia i ulokalizowania swojej dysforii i euforii płciowej. W tym wszystkim pomagają specjaliści. Dopiero w trakcie tego wszystkiego wdrażane są hormony, przy okazji kiedy zostaną wykluczone wszelkie choroby i nie będzie przeciwwskazań do rozpoczęcia terapii hormonalnej. Hormony jak i operację wykonujemy by wyleczyć dysforię płciową. Pamiętajcie, że dawki hormonów powinien ustalać endokrynolog, lekarz prowadzący może Wam wypisywać recepty wtedy, gdy już będziecie mieli ustaloną dawkę z endokrynologiem. Zdarza się, że lekarze prowadzący działają z endokrynologami i mogą wypisać jakąś początkową dawkę, ale potem odeślą do endokrynologa.
Jeśli w jakiś sposób (nie wnikam w jaki, ale potępiam wszelkie takie działania) na początku swojej drogi z tranzycją wejdziecie w posiadanie recepty na hormony od osoby niebędącej endokrynologiem to umówcie się sami do takiego we własnym zakresie i ustalcie z nim dawkę na podstawie Waszych badań - pamiętajcie że Wasze zdrowie powinno być dla Was zawsze priorytetem. O takiej podstawie jak bycie pod opieką psychologiczną/seksuologiczną nawet nie powinienem wspominać - powinna być ona oczywiste ponieważ psycholog lub seksuolog poprzez psychoedukację poinformuje o skutkach terapii hormonalnej jak i będzie dbał o stabilność emocjonalną i psychiczną podczas efektów hormonoterapii. W przypadku brania leków bez żadnej wiedzy i stabilności mogą wyniknąć później pewne przykre konsekwencje, jak np. pomyleniem transpłciowości z gender nonconforming, nieznajomość zjawiska niebinarności, zmuszanie się do terapii hormonalnej gdy nie występuje związana z tym dysforia i euforia płciowa, pogłębiające się myśli destrukcyjne. To wszystko może wynikać z braku wiedzy o transpłciowości, braku wiedzy o efektach terapii hormonalnej i kiedy następują. Poprzez zniecierpliwienie na efekty czy zbyt wygórowane oczekiwania wobec własnej tranzycji (np. oczekiwanie że nasza twarz zmieni się o 180 stopni i będzie wyglądać jak twarz jakiegoś modela - nie, to dalej będzie nasza twarz tylko z drobnymi zmianami płciowymi) może bardzo znacząco pogorszyć się samopoczucie i stabilność osoby. Przypominam że niektóre zmiany hormonalne i operacje są już nieodwracalne.
Specjaliści nie są po to by nam utrudnić tranzycje* - są po to by nas bezpiecznie i świadomie przeprowadzić przez proces tranzycji, dbając o nasze samopoczucie, stabilność i poprzez psychoedukację upewnić się, że jesteśmy świadomi tego na co się decydujemy.
*poza sytuacjami gatekeepingu, ale o tym piszę w innym akapicie: Jak rozpoznać dobrego specjalistę.
Mając zaświadczenie o przyjmowaniu leków na stałe wraz z zapisaną dawką każdy lekarz rodzinny (lub innej specjalizacji który może wystawiać recepty) powinien móc wypisywać recepty. Taki dokument zawiera opis leku, dawkowanie, ma pieczątkę lekarza wystawiającego. Jeśli lekarz (np. internista) odmawia Wam wystawienie recepty to zażądajcie odmowy na papierze z pieczątką lekarza.
Możecie opisać czego wymagacie w ten sposób: Proszę na papierze z pieczątką opis odmowy wydania recepty na lek który przyjmuję regularnie, którego przerwanie brania może mieć poważne konsekwencje zdrowotne i na który przedstawiam dokument zawierający powód brania, nazwę leku, dawkowanie i pieczątkę lekarza wystawiającego zaświadczenie.
Z taką odmową na papierze możecie iść do koordynatora placówki, do sądu koleżeńskiego, do Rzecznika Praw Pacjenta.
Jednak spokojnie.
Lekarz po takich słowach jak odmowa na piśmie wystawia receptę.
Gdyby lekarz odmówił wystawienia odmowy wezwijcie kogoś wyżej niż lekarz by sporządził odmowę.
Nasze organizmy są różne i różnie też mogą reagować na hormonalną terapię zastępczą. Informacje zawarte w powyższych tabelkach obrazują pewne obserwowalne prawidłowości, ale w przypadku konkretnych osób efekty HRT mogą się różnić i pojawiać się na innym etapie terapii. niż Organizmy i reakcja na hormony może być różna - to oznacza, że efekty mogą postępować inaczej niż w podanych tabelach. Hormonoterapia nie jest antykoncepcją.
Przeklejam tabelki z Fundacji Trans-Fuzja bo i tak ja je przygotowywałem na podstawie materiałów.
Informacje o początku działania i czasie osiągnięcia maksymalnego efektu opracowano na podstawie: “Dysforia i Niezgodność płciowa” 2020 za: Hamidi, Davidge-Pitts, 2019; Hembree i in. 2017. Informacje o odwracalności efektów zaczerpnięte z materiałów dostępnych pod adresami https://www.rainbowhealthontario.ca/TransHealthGuide/gp-femht.html , https://www.rainbowhealthontario.ca/TransHealthGuide/gp-femht.html .
Chirurg decyduje o tym jakiej dokumentacji wymaga. W Polsce nie można pozbawić płodności drugiego człowieka dlatego wszelkie operację związane z narządami rozrodczymi można wykonać w Polsce dopiero po zmianie oznaczenia płci. Chirurg informuje o ryzyku medycznym.
Rekonstrukcja klatki piersiowej (mastektomia),
piłowanie jabłka adama,
powiększenie piersi,
FFS (facial feminisation surgery) - operacja feminizacji twarzy,
operacja feminizacji głosu (Voice feminization surgery),
lipoplastyka.
Histerektomia (wykonywane w Polsce tylko dla osób z “M” w dowodzie osobistym) - usunięcie wewnętrznych narządów płciowych,
orchidektomia - zabieg polegający na usunięciu jąder,
Zabiegi przeprowadzane na genitaliach (SRS - sex reassignment surgery, GRS - Genital Reassignment Surgery):
Neofalloplastyka, metoidoplastyka,
waginoplastyka.
Rekonstrukcja klatki piersiowej, tu opisywana jako mastektomia usuwająca ginekomastię po uzgodnieniu danych (na skierowaniu wpisane jako ginekomastia u osób z literką "M" jako płeć),
histerektomia (jedynie w przypadku posiadania literki "M" jako płeć)
Nie można zrobić orchideoktomii na NFZ, więcej można przeczytać na https://blogka.pl/2019/06/28/orchidektomia-male-srs-historia-marty/
Oprócz operacji w naszej tranzycji bardzo ważne mogą okazać się zabiegi kosmetyczne, zapraszam na strone Fundacji gdzie jest o tym napisane więcej: https://www.transfuzja.org/edukacja/proces-tranzycji#h.wsilk4y160wi
Każda droga korekty jest indywidualna, a to oznacza że nie da się oszacować jednej wspólnej kwoty dla każdej osoby transpłciowej. Specjaliści mają różne stawki cenowe, może być wymagana różna ilość wizyt, a każda osoba transpłciowa może mieć swoje własne indywidualne potrzeby co do elementów korekty płci.
Wszystkie skierowania wypisywane przez lekarza na NFZ będą skierowaniami do zrobienia NFZ i prywatnie.
Wszystkie skierowania wypisywane przez lekarza prywatnego będą skierowaniami na badania robione we własnym zakresie, prywatnie.
Aby rozpocząć wizyty na NFZ, trzeba dowiedzieć się najpierw jakiej specjalizacji (oprócz seksuologicznej ponieważ wizyty seksuologiczne nie są refundowane) jest wybrany lekarz prowadzący. Następnie można poprosić lekarza rodzinnego o skierowanie na NFZ do tejże specjalizacji (np. na wizytę psychiatryczną do psychiatry seksuologa, na wizytę endokrynologiczną do endokrynologa seksuologa). Nie ma potrzeby się przy tym ujawniać, wystarczy powiedzieć, że potrzebna jest pomoc np. psychiatryczna i jest to sprawa prywatna.
Wskazówki:
Przyjaźni lekarze rodzinni na NFZ mogą na prośbę i pokazanie skierowania prywatnego wypisać skierowanie na niektóre badania na NFZ.
Badania na NFZ można umówić się w pobliskim miasteczku gdzie czas oczekiwania może być mniejszy niż w większym mieście.
Jak uzgodnić płeć metrykalną? Jak uzgodnić płeć w dokumentach?
Nie mamy żadnej administracyjnej procedury odnośnie uzgodnienia płci. Jeśli osoba transpłciowa chce uzgodnić płeć w Polsce to utarło się, że musi pozwać do Sądu Okręgowego własnych rodziców o błędne przypisanie płci przy urodzeniu.
Nie ma ustalonej dokumentacji jaką trzeba przedstawić.
Zdarzały się przypadki gdzie osoba transpłciowa uzgadniała dane metrykalne jedynie na pdostawie opinii psychologicznej, jednakże w zależności od sądu i biegłych których może powołać wymagania do co dokumentacji mogą być inne.
Osoby poniżej 18 r.ż. mogą pozwać rodziców przez kuratora sądowego który będzie występował w imieniu osoby niepełnoletniej. Osoba transpłciowa która ukończyła 18 lat dalej musi pozwać swoich rodziców.
Pozew przygotowany przez Pawła Wuwra z konsultacją Magdy Mijas i moją:
https://drive.google.com/file/d/1l27oyLhQ2m_5KXQRV5w9ZwHZ07n8ShdY/view?usp=sharing
Postępowania w sprawach o ustalenie płci
https://www.rpo.gov.pl/sites/default/files/Postepowania_w_sprawach_o_ustalenie_plci.pdf
Celem tego posta jest odpowiedź na często zadawane mi pytania:
Jak zacząć tranzycję?
Jak zacząć diagnostykę transseksualności?
Jak wygląda proces tranzycji?
Jak zostać transem? (Bardzo często dostaje takie pytanie, jest ono bardzo źle skonstruowane, ale rozumiem, że osoba pyta wtedy o proces diagnostyki i nie rozumie jeszcze pewnych podstawowych pojęć, określeń ani jak mówić o transpłciowości i o sobie - określenie 'trans' to przymiotnik, nie rzeczownik)
Jak zmienić płeć? (Kolejne źle zadane pytanie, ponieważ nie używa się słów "zmiana płci", a tranzycja. Nie zmieniamy płci, a korygujemy ciało do naszej tożsamości płciowej poprzez proces tranzycji)
Jak znaleźć lekarzy?
Czy muszę chodzić do ginekologa? (w przypadku trans mężczyzn)
Jakie badania trzeba zrobić?
Jak dostać hormony?
Kiedy dostanę hormony?
Jak najszybciej dostać hormony?
Kto może mi pomóc z dysforią płciową?
Czy można przejść tranzycję na NFZ?
Czy mogę przejść tranzycję mając zaburzenie psychiczne, np. depresję?